Λευκάδα - αφιέρωμα

Λευκάδα: Μια θαλασσινή γητεύτρα

Στα δυτικά γαλαζοπράσινοι κυματισμοί, στα ανατολικά τα νησάκια και στο βορρά η πόλη με τα λιθόστρωτα καντούνια με παραθυρόφυλλα σε μπλε και πράσινο. Πράσινες πλαγιές, ορεινοί προορισμοί και το απέραντο γαλάζιο του Ιονίου. Φίλοι του ανέμου, οικογένειες, παρέες και η καυτή άμμος συνδυάζεται με τη δροσιά του βουνού. Αυτή είναι η Λευκάδα, μια στεριανή κυρία, μια θαλασσινή γητεύτρα, που ξέρει να χαίρεται όλες τις πτυχές του καλοκαιριού.

14+1 Σημεία επίσκεψης

14) ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΥΡΑΣ
Το μεσαιωνικό φρούριο και παλαιότερο μνημείο της Λευκάδας έμελλε, από το 1293 όταν ο Φράγκος ηγεμόνας Ιωάννη Ορσίνι το έχτισε για προστασία στην είσοδο του νησιού, να γίνει το επίκεντρο όσων θέλησαν να την κατακτήσουν. Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο επιβλητικά μεσαιωνικά κτίσματα στην Ελλάδα, πρότυπο οχυρωματικής τέχνης. Η βόλτα στο εσωτερικό του με τα ερείπια κτιρίων της Ενετοκρατίας και ο περίπατος από το βορειοδυτικό άκρο με τον φάρο έως το ανατολικό άκρο με την εκκλησία της Αγίας Μαύρας, είναι η κατάλληλη πρόγευση για την περιήγησή σας στο νησί (ώρες επίσκεψης 09:00-15:00).

13) ΟΙ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΑΡΗ
Το νερό κατεβαίνει ορμητικά από το χωριό της Βαυκερής και κατηφορίζει για τους καταρράκτες στο Δημοσάρη, σε ένα τα ομορφότερα και πιο γνωστά αξιοθέατα του νησιού. Μέσα από το Νυδρί, ξεκινά δρόμος που φθάνει σε ένα σημείο που το πιάνει ο ήλιος μόνο στις κορυφές του τα μεσημέρια, όπου βρίσκεται ένα μικρό καφενεδάκι και απ΄ όπου αρχίζει η πεζοπορία σας για το φαράγγι. Παίρνετε το σύντομο μονοπάτι πλάι στο ποτάμι και 250 μέτρα μετά περνάτε μέσα από τη σπηλιά και το στενό άνοιγμα, ή μέσα από το νερό τους ανοιξιάτικους μήνες για να βρεθείτε στον πρώτο καταρράκτη με την κολυμπήθρα. Ανεβαίνετε έπειτα τα σκαλοπάτια, φτάνετε στον δεύτερο μεγάλο καταρράκτη και βουτάτε στα κρύα νερά ή απλά ακούτε τον εκκωφαντικό ήχο.

12) ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΟΧΘΗΣ
Διάσημες, πολυβραβευμένες, μαγευτικές. Οι απέραντες δυτικές ακτές του νησιού "στριμώχνουν" όλη την πελαγίσια αρετή του Ιονίου και οι Λευκαδίτες εξακολουθούν να υπερηφανεύονται για αυτές. Κρύα, βαθιά νερά, λευκή άμμος, ψιλό βότσαλο και οι αποχρώσεις πράσινων, γαλάζιων χρωμάτων δίνουν άλλο νόημα στα καλοκαιρινά σας απογεύματα. Σημείο αναφοράς το Πόρτο Κατσίκι. Πολύβουο, με τα τιρκουάζ νερά να δικαιολογούν τα βραβεία και τη φασαρία. Συνολικά 350 σκαλοπάτια σας χωρίζουν από την πανέμορφη ακτή των Εγκρεμνών. Και η δυτική ακτογραμμή συνεχίζεται με τη χορταστική αμμουδιά στο Κάθισμα, τα ήσυχα Πευκούλια και Ποτισιές και τον Μύλο με τα καραβάκια να πηγαινοέρχονται από τον Άγιο Νικήτα. Στα νότια του νησιού ο Μικρός Γιαλός και η Αμμούσω συνδυάζουν ηρεμία και γαλαζοπράσινα νερά. Το Αγιοφίλι και τρεις απομονωμένες αμμώδεις παραλίες στο Καλαμίτσι, είναι ιδανικές για ηλιοβασίλεμα. Για τους λάτρεις των σπορ και των ανέμων ο Αϊ Γιάννης και η Βασιλική αποτελεί τόπο συνάντησης. Κάθε καλοκαίρι στους Μύλους διεξάγονται οι αγώνες Kite Surf Open, από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λευκάδας, με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων αθλητών.

11) ΟΙ ΒΟΛΤΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΟΝΑΤΟΥ
Μια άγονη, άλλοτε γόνιμη περιοχή γεμάτη από διάσπαρτα λιθόκτιστα θολωτά καλύβια απλώνεται πάνω από την Εγκλουβή, δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Δονάτου. Είναι οι λεγόμενοι "βόλτοι", συγκροτήματα αγροικιών, περιστασιακών κατοικιών των αγροτών στο παρελθόν που χρησίμευαν για την προστασία των ζώων και της σοδειάς μέχρι να αλωνιστεί. Άρχισαν να κτίζονται επί Ενετοκρατίας και πρόσφεραν καταφύγιο στους αγωνιστές του '21 και τους αντιστασιακούς στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο όπου γίνονταν μυστικές συναντήσεις και στήνονταν πρόχειρα γραφεία διαφώτισης. Σήμερα σώζονται περισσότεροι από 150 από αυτούς. Απέναντι από το εκκλησάκι θα βρείτε και μια σειρά από αναστηλωμένα πηγάδια

10) Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Στην καταπράσινη κοιλάδα μέσα σε μια ρεματιά, κοντά στο χωριό Πλατύστομα βρίσκεται ένα λιθόκτιστο μονόχωρο κτίσμα με ξυλόστεγη αψίδα. Πρόκειται για το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, την Κόκκινη Εκκλησία, ένα από τα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία του νησιού, που μέσα στον 16ο αιώνα εξελίχτηκε σε θρησκευτικό κέντρο με ξεχωριστή φήμη. Με όνομα από τον κόκκινο πηλό από το οποίο κτίστηκε, φυλά στο εσωτερικό του το αναστηλωμένο καθολικό, αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Γύρω θα δείτε τα ερείπια από το αρχονταρίκι, τα κελιά και τις αποθήκες. Τρία χλμ ύστερα από το Πλατύστομα στο δρόμο προς Νυδρί θα δείτε την πινακίδα στα αριστερά και μετά από 1 χλμ βατού χωματόδρομου θα τη συναντήσετε.

9) Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Πολύχρωμα, λαμαρινένια σπίτια με ξύλινα μπαλκόνια στα λιθόστρωτα καντούνια της παλιάς πόλης. Δίπλα αρχοντικά αριστοκρατικών οικογενειών με νεοκλασικό ή αναγεννησιακό ρυθμό που στεγάζουν σήμερα μουσεία και πολιτιστικά ιδρύματα. Η πλατεία των ποιητών από τη μια, η λαϊκή αγορά από την άλλη. Όλα αυτόνομα, όλα αλληλένδετα, ολοκληρώνονται με τις εκκλησίες σε ρυθμό μπαρόκ. Όλα περιβάλλονται από τη λιμνοθάλασσα της Γύρας, έναν ολόκληρο κόσμο με οικισμούς, μετανάστες ερωδιούς, ιχθυοτροφεία και μύλους που χωρίζεται στα δύο από μια θαλάσσια διώρυγα. Αυτή είναι η πόλη της Λευκάδας. Στον κεντρικό λιθόστρωτο πεζόδρομο της οδού Δαίρπφελτ θα τα βρείτε όλα. Από τον δυτικό μόλο και τη μικρή γέφυρα στην παραλία έως τον Άγιο Μηνά εκτείνεται η νυχτερινή ζωή. Οι λάτρεις του ποδηλάτου εδώ θα βρουν τον παράδεισό τους. Ανεβαίνοντας, θα συναντήσετε την κεντρική πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Σε ένα στενό του πεζόδρομου θα συναντήσετε το γεμάτο μνήμες Μουσείο Φωνογράφου (Τηλ.26450 21088). Συνέχεια έχει ο Ναός του Παντοκράτορα. Από τα πολύχρωμα στενά θα στρίψετε για τη δημόσια βιβλιοθήκη που στεγάζεται στο αρχοντικό Ζουλίνου Στο ισόγειο του δημαρχείου στην άκρη της πόλης προς Αϊ Γιάννη, αξίζει να επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο (Τηλ.26450 21635).

8) ΜΟΝΗ ΑΣΩΜΑΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ
Πελώρια κυπαρίσσια δίπλα στον ναό, κισσοί που καμουφλάρουν τους πέτρινους τοίχους, οργιώδης βλάστηση και ένας ολόκληρος μοναστηριακός οικισμός, που υπήρχε εδώ την περίοδο των Ενετών, αποκαλύπτεται μπροστά σας. Η Μονή Ασωμάτων, έξω από τη Βαυκερή, ένα από τα πιο πλούσια μοναστήρια του νησιού, υπολογίζεται ότι ιδρύθηκε το 16ο αιώνα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αν και πηγές οδηγούν την ιστορία της πολύ πιο πριν. Αξίζει να επισκεφτείτε τα ερείπια των εγκαταστάσεων του μοναστηριού, τα κελιά, το ελαιοτριβείο και τους στάβλους που μαρτυρούν την παλιά αίγλη. Θα φτάσετε από την είσοδο της Βαυκερής, μετά από 1,3 χλμ στενού ασφάλτινου δρόμου που όλο φτιάχνεται και όλο χαλασμένος είναι.

7) ΚΑΡΥΑ
Στην ψυχή της ενδοχώρας, το κεφαλοχώρι του νησιού με τα πολλά νερά, προσφέρει δροσιά και το περίφημο καρσάνικο κέντημα, το κέντημα της Κουτσοχέρως, τη γυναίκα που αν και με ένα χέρι έγινε η καλύτερη κεντήστρα του χωριού. Οι γυναίκες της Καρυάς συνεχίζουν την τέχνη και μαζί τους ο Θεόδωρος Κατωπόδης, ο οποίος δημιούργησε το λαογραφικό μουσείο στο χωριό, σε έναν χώρο ζεστό, σε ένα σπίτι γεμάτο μεράκι και τεχνική με αυθεντικά κεντήματα της Κουτσοχέρως και πολλά άλλα εκθέματα Τηλ.26450 41590. Στις 11 Αυγούστου, στο πανηγύρι του Αγίου Σπυρίδωνα κάθε χρόνο αναβιώνει ο λευκαδίτικος γάμος.

6) Ο ΦΑΡΟΣ ΤΟΥ ΛΕΥΚΑΤΑ
Την ώρα του ηλιοβασιλέματος όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, στο ακρωτήρι του Λευκάτα, τα "Λευκάς άκρα" όπου ο Όμηρος τοποθετεί τις πύλες του Κάτω Κόσμου. Στο βάθος η Κεφαλονιά, η Ιθάκη και απέναντι ο καταπράσινος κόλπος της Βασιλικής. Σε άγριο τοπίο με απόκρημνους βράχους, με τον άνεμο να λυσσομανά απολαμβάνετε τον ήλιο να βάφει με πορφυρά χρώματα τον γκρεμό. Από το Αθάνι προσπερνάτε τη διασταύρωση για Πόρτο Κατσίκι και στα 10 χλμ βρίσκετε δεξιά την πινακίδα προς τον Ναό του Απόλλωνα. Στο τέλος αυτής της ασφαλτοστρωμένης διαδρομής 4 χλμ, βρίσκεται ο φάρος.

5) ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΣΥΒΟΤΑ ΚΑΙ AΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ
Στο γαλήνιο φιόρδ με κατάφυτους λόφους, ταβερνάκια στην παραλία, ψαράδες να ξεμπλέκουν τα δίχτυα τους και ιστιοπλοϊκά βγαίνουν στα ανοιχτά: Όλα εδώ, στα Σύβοτα, στα νότια του νησιού, που μαζί με τον Άγιο Νικήτα είναι οι δύο επίσημα χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί και… ανεπίσημα από τους ομορφότερους του νησιού. Ο Αϊ Νικήτας παραμένει ένα παραθαλάσσιο ψαροχώρι, με ιδιαίτερη απήχηση στους Λευκαδίτες. Από εδώ "βγαίνει η βαρκούλα" για μία από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού, τον Μύλο.

4) ΚΡΑΣΙ ΤΟ ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΟ
Λευκά και ερυθρά με χρώματα ζωηρά και αρώματα μεθυστικά. Το κρασί το λευκαδίτικο, υμνημένο στα έργα αρχαίων συγγραφέων, φτάνει μέχρι σήμερα με αμέτρητες ποικιλίες. Η πιο σπάνια και ξακουστή το σκούρο κόκκινο "Βερτζαμί" ή barzamino, που έφεραν μαζί τους οι Βενετσάνοι το 1684 και καλλιεργείται στους Δήμους Σφακιωτών, Καρυάς, Απολλωνίων και Ελλομένου σε υψόμετρα από 200 έως 700 μέτρα. Άλλες ποικιλίες το γιοματάρι, μαύρο γλυκό, το κεροπάτι, το λευκό και το λάγκερο. Τα επίσημα κρασοχώρια είναι η Καρυά και η Εγκλουβή, αλλά το νησί είναι γεμάτο αμπέλια και δεκάδες οινοποιεία περιμένουν να δοκιμάσετε από τις ποικιλίες τους. Ανάμεσα τους η "Λευκαδίτικη Γη" του Δημήτρη Ρομποτή (στον επαρχιακό δρόμο Νυδρί - Βασιλική, 8 χλμ μετά το Νυδρί www.lefkaditikigi.gr), το οινοποιείο των Σολδάτου-Αργυρού "Πλαγιές Λευκάδας", η Οινοποιία Λευκάδας του Αλέξη Λογοθέτη, το "Σύφλογο" της Μαρίας Παπανικολοπούλου κ.ά.

3) ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ
Κτισμένη στο ύψωμα του Φρυνίου, 3 χλμ δυτικά της πόλης, στον καταπράσινο λόφο με υπέροχη θέα προς τον Αϊ Γιάννη, τη Γύρα και το Κάστρο, η Παναγία η Φανερωμένη είναι η πολιούχος και προστάτιδα των "απανταχού της γης Λευκαδίων" με ιστορία αιώνων, που ξεκινά από τους πρώτους αποστολικούς χρόνους και φτάνει ως σήμερα, όντας το μοναδικό μοναστήρι που εξακολουθεί να λειτουργεί. Το μοναστήρι πήρε τη σημερινή του μορφή επί Ενετοκρατίας και είναι ζακυνθινής αρχιτεκτονικής. Σε ένα σύγχρονο κτίριο στεγάζεται και το Εκκλησιαστικό μουσείο της μονής με εκθέματα εκκλησιαστικής τέχνης. Στην αυλή της εκκλησίας θα βρείτε και έναν μικρό ζωολογικό κήπο.

2) ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΣΤΟ ΡΟΔΑΚΙ
Σε ένα υπέροχο τοπίο με ελιές, πεύκα και κουτσουπιές, 5 χλμ νότια από το χωριό Βουρνικά, πάνω από τον κόλπο της Βασιλικής, σώζεται μια από τις ομορφότερες μονές του νησιού, η Μονή του Αγίου Ιωάννη, χτισμένη πάνω στα θεμέλια αρχαίου δωρικού ναού της Δήμητρας. Σώζονται ίχνη του αρχαίου ναού, όπως δωρικά κιονόκρανα και μέρος του πλακόστρωτου δαπέδου. Για να την προσεγγίσετε, λίγο πριν το Σύβρο, θα στρίψετε αριστερά στην πινακίδα και στην επόμενη διχάλα πάλι αριστερά (δεξιά πηγαίνει ο δρόμος για σκοπευτήριο).

1) ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΝΔΟΧΩΡΑΣ
Η επίσκεψη στα πέτρινα χωριά της λευκαδίτικης ενδοχώρας δεν στερεί σε καλοκαιρινή ατμόσφαιρα. Τα Κολυβάτα είναι ένα ήσυχο χωριό που κοιτά το βουνό των Σκάρων παρέα με τον γειτονικό Αλέξανδρο. Στα πλακόστρωτα σοκάκια θα συναντήσετε πέτρινα αγροτόσπιτα και θα απολαύσετε καλοκαιρινά μεσημέρια. Άλλα όμορφα χωριά είναι η Βαυκερή με τη μικρή πλατεία με τον πλάτανο να φιλοξενεί ένα καφενεδάκι και μια ταβέρνα. Η Εγκλουβή είναι από τα ψηλότερα χωριά του νησιού, όπου στα αλώνια του καλλιεργείται η περίφημη φακή. Τα Χαραδιάτικα είναι ένα ορεινό χωριό με πέτρινα σπίτια, εκκλησίες και όμορφα καλντερίμια. Τα τρεχούμενα νερά που έρχονται από το Άλατρο έχουν κάνει γόνιμο το έδαφος και προχωρώντας μέσα στο φαράγγι συναντάτε τους παλιούς νερόμυλους. Για το απομονωμένο Άλατρο θα πάρετε τον ανηφορικό δρόμο 7 χλμ από τα Χαραδιάτικα. Αξίζει επίσης μια στάση στην Εξάνθεια, το τελευταίο χωριό του Δήμου Σφακιωτών, με τα χρωματιστά, παραδοσιακά σπίτια, κτισμένα αμφιθεατρικά. Τέλος, στον Σύβρο οι πηγές της Κερασιάς κρατάνε δροσερό το μικρό χωριό με τα παλιά και τα νέα σπίτια. Μετά το Σύβρο, στο δρόμο προς Βασιλική, θα συναντήσετε παράκαμψη προς τις "ηνωμένες πολιτείες" της Λευκάδας, τα χωριά Μανάση, Νικολή και Ρουπακιά με ελάχιστους κατοίκους.

+1) ΝΗΣΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Ιστορίες διάσημες, αναμνήσεις προσωπικές κρύβονται κάτω από σκιές σε μικρές καταπράσινες λωρίδες γης. Μεγανήσι, Μαδουρή, Σκορπιός, Σκορπίδι, Σπάρτη, Θηλιά, Κάλαμος, Καστός, είναι ορισμένα μόνο από τα νησάκια της Λευκάδας. Στο Μεγανήσι, στο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των Τηλεβοίδων νήσων, τα τρία όμορφα χωριά, το Βαθύ, το Κατωμέρι και το Σπαρτοχώρι, φιλοξενούν τους περίπου 1.000 μόνιμους. Στο Βαθύ ο παραλιακός δρόμος φτάνει στην άκρη του οικισμού στην εκκλησία του Αγ. Βησσαρίωνα, από όπου ξεκινά ο δρόμος για την παραλία Φανάρι, στον όρμο Αθερίνου, το επίνειο του αγροτικού χωριού του Κατωμερίου, του άλλου οικισμού. Η στενή απρόσιτη λωρίδα γης στο νότιο κομμάτι κρύβει την ονομαστή Σπηλιά του Παπανικολή. Από τις παλιές ένδοξες μέρες του Σκορπιού, του νησιού του Αριστοτέλη Ωνάση, σήμερα έχει μείνει λιγοστό προσωπικό για τη συντήρησή του. Οι δύο παραλίες που επιτρέπεται η πρόσβαση και σφύζουν από κόσμο είναι τα Αμπέλια και η Παναγίτσα. Τέλος, το μικρό καταπράσινο κομμάτι γης της Μαδουρής φιλοξενεί το νεοκλασικό εξοχικό του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Το νησάκι αποτελεί ιδιοκτησία της οικογένειας Βαλαωρίτη και απαγορεύεται η πρόσβαση χωρίς άδεια.
Κείμενο: του Γ. Σεφεριάδη

http://oitheitses.blogspot.com/