Νέοπτωχοι και νεοάστεγοι. Είναι οι νεές κοινωνικές ομάδες που συναντούν τα στελέχη μη κυβερνητικών οργανώσεων στα αστικά κέντρα. Δεν μπορούν να τους καταμετρήσουν, αλλά μιλούν για ποιοτικά χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν από το προφίλ των ανθρώπων που κατέφευγαν παλαιότερα στις υπηρεσίες τους για βοήθεια.Στον κοινωνικό ξενώνα αστέγων του Ερυθρού Σταυρού στην Αθήνα, απευθύνονται πλέον όλο και περισσότερες οικογένειες Ελλήνων, που αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα, μακροχρόνια άνεργοι αλλά και πάρα πολλοί μετανάστες. «Η ψαλίδα της φτώχειας έχει ανοίξει και έχει συμπεριλάβει τα μεσαία στρώματα και ειδικά ανθρώπους που έχουν πάρει δάνεια και δεν μπορούν τώρα να τα αποπληρώσουν», εκτιμά η Δώρα Σταθοπούλου, τομεάρχης κοινωνικής πρόνοιας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. «Μας εντυπωσιάζει, όμως, και η αύξηση των οικογενειών -όχι μόνο μεταναστών αλλά και Ελλήνων. Πολλές είναι μονογενεϊκές οικογένειες με αρχηγό τη μητέρα. Ολο και πιο συχνά έχουμε και νέους ανθρώπους που βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς δουλειά και δεν είχαν αποταμιεύσεις ή υποστηρικτικό περιβάλλον. Δεν είναι άνθρωποι που στηρίζονται σε προνοιακές παροχές, δεν έχουν το προφίλ του κλοσάρ που γνωρίζουμε. Μένουν για μικρό διάστημα, και μόλις σταθούν στα πόδια τους βρίσκουν μια δουλειά και φεύγουν».
Η ίδια η οργάνωση του Ερυθρού Σταυρού έχει επηρεαστεί πάρα πολύ από την οικονομική κρίση και αδυνατεί να συνεχίσει να παρέχει τις υλικές παροχές που παρείχε σε όσους το είχαν ανάγκη. Το υπουργείο Υγείας τούς χρωστάει 1,4 εκατ. ευρώ, ενώ έχουν μειωθεί και οι ιδιωτικές χορηγίες λόγω της κρίσης. Κάθε χρόνο η οργάνωση μοιράζει αρκετές χιλιάδες οικογενειακά δέματα με είδη πρώτης ανάγκης που μπορούν να συντηρήσουν μια οικογένεια για 10-15 μέρες, οργανώνει γεύματα αγάπης, μοιράζει δωροεπιταγές και εγκρίνει οικονομική βοήθεια για ανθρώπους που δεν έχουν να πληρώσουν λογαριασμούς, ενοίκια, αναπηρικά βοηθήματα κ.λπ. «Αυτά τα αιτήματα έχουν αυξηθεί τόσο πολύ τα τελευταία δύο χρόνια, που δεν μπορούμε πια να τα ικανοποιούμε. Πιστεύω ότι πρέπει να ανοίξει ο τομέας των χορηγιών από εταιρείες για να καλυφθεί το χάσμα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στο επίπεδο της κρατικής κοινωνικής φροντίδας, η οποία ήταν ελάχιστη και πια αποδομείται».
Η ΜΚΟ Κλίμακα καταγράφει την αύξηση της ακόμη πιο περιθωριοποιημένης κοινωνικής ομάδας των αστέγων, που τους υπολογίζει στις 20.000 (συμπεριλαμβάνοντας μετανάστες, ρομ και γενικά όσους μένουν σε ακατάλληλη αβέβαιη στέγη). «Κάθε μέρα γεννιέται κι ένας άστεγος», λέει η Αντα Αλαμάνου, στέλεχος της οργάνωσης που τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να αναδείξει το μέγεθος του προβλήματος. Και στον δικό τους ξενώνα καταφτάνουν διαρκώς «νεοάστεγοι, άνθρωποι που δεν προέρχονται από χαμηλά στρώματα που έχασαν τα σπίτια τους λόγω δανείων ή έμειναν άνεργοι πριν βγουν στη σύνταξη και δεν έχουν στήριξη από αλλού».
Η Α. Αλαμάνου τονίζει πως πρέπει να αναγνωριστεί θεσμικά η ιδιότητα του αστέγου και να δημιουργηθούν δομές στήριξης, γιατί αλλιώς η κατάσταση θα ξεφύγει. «Αλλά», επισημαίνει, «δεν αρκεί μόνο η φιλοξενία. Χρειάζεται και επανένταξη στην παραγωγική διαδικασία και στην κοινωνία. Δεν συμφέρει το κράτος να κρατάει αυτούς τους ανθρώπους εκτός παραγωγικής διαδικασίας, γιατί από το δρόμο εύκολα κάποιος θα μπει σε παραβατική συμπεριφορά».
Ανεργοι, οικογένειες χρεωμένες με δάνεια και κάρτες, άτομα χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον που καταλήγουν σε ξενώνες αστέγων ακόμη κι από τα 20 τους χρόνια, μόνες μητέρες με παιδιά αλλά χωρίς δουλειά, μετανάστες που αναζητούν στο δρόμο τα στοιχειώδη, είναι μερικοί από εκείνους που εξαρτώνται απόλυτα από υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας. Στελέχη και εργαζόμενοι σε αυτές διαπιστώνουν κλιμάκωση του φαινομένου και αδυνατούν πλέον να αντεπεξέλθουν στον αριθμό των αιτημάτων για βοήθεια που δέχονται.
Θύματα της κρίσης
Την ίδια στιγμή, όμως, καταγράφονται σοβαρά προβλήματα και σε δομές υπηρεσιών που αποτελούν θεμελιώδη λίθο του κοινωνικού κράτους. Παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά (ΚΔΑΠ), Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ), μονάδες Βοήθειας στο Σπίτι, κέντρα πρόληψης για τη χρήση ναρκωτικών, φορείς ψυχικής υγείας και άλλοι οργανισμοί, λειτουργούν επί χρόνια με πολύ σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης.
Κάποιοι από αυτούς είναι αμφίβολο αν θα παραμείνουν ανοιχτοί. Αλλά είναι βέβαιο πως αν μείνουν, σε λίγο καιρό δεν θα επαρκούν για τη στήριξη των θυμάτων της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού που θα γεννήσει η κρίση.
«Λόγω και της κρίσης, αυτές οι κοινωνικές δομές πρέπει όχι απλά να στηριχθούν αλλά και να διευρυνθούν. Γιατί, είναι ίσως η πιο αναγκαία πολιτική που μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους που είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας και ειδικές κοινωνικές ομάδες», τονίζει ο Σίμος Δανιηλίδης, δήμαρχος Συκεών Θεσσαλονίκης, πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής, Απασχόλησης & Αλληλεγγύης της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ).
Αυτή «η πιο αναγκαία πολιτική», όμως, είναι εξ ορισμού άδικη σε πολλά σημεία και ανεπαρκής σε πολλά επίπεδα. Είναι ενδεικτικό ότι οι βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί δεν δέχονται παιδιά δημόσιων υπαλλήλων ή μακροχρόνια ανέργων, ούτε μπορούν να εξυπηρετήσουν π.χ. μια άεργη μητέρα που ψάχνει για δουλειά.
Η πολιτική αυτή στηρίζεται, επίσης, σε μεγάλο βαθμό στη φιλανθρωπία και μάλιστα χωρίς σχέδιο για την προσέλκυσή της. Τα συσσίτια που γίνονται σε αρκετούς δήμους, για παράδειγμα, εξαρτώνται από μικροδωρεές ιδιωτών μέσω των εκκλησιών που τα οργανώνουν. Τα κοινωνικά παντοπωλεία που δημιουργούνται σιγά σιγά, στηρίζονται αποκλειστικά σε προσφορές ειδών, που δεν έρχονται πάντα εύκολα.
Το σχέδιο Καλλικράτης μεταθέτει στους δήμους όλες τις υπηρεσίες κοινωνικού ενδιαφέροντος, που μέχρι σήμερα υπάγονταν στις νομαρχίες και τις περιφέρειες. Τους αναθέτει επιπλέον την αρμοδιότητα στήριξης και φροντίδας των μεταναστών. Αυτό σημαίνει μεταφορά των υφιστάμενων αντίστοιχων κρατικών πόρων αλλά είναι βέβαιο ότι θα χρειαστούν και πάρα πολλά χρήματα από το ΕΣΠΑ για να στηθούν νέες υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης και να συντηρηθούν οι υπάρχουσες.
Ο «Καλλικράτης» αναμένεται, επίσης, να θέσει υπό αναθεώρηση τη λειτουργία και τη μονιμότητα πολλών από αυτές τις δομές, που δημιουργήθηκαν χάρη στο Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Λειτούργησαν με 100% χρηματοδότηση επί κάποια χρόνια, υπό την προϋπόθεση ότι στη συνέχεια θα στηρίζονταν σε εθνικούς πόρους. Εξακολουθούν, όμως, να επιβιώνουν, εντασσόμενες σε άλλα προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Παρ' όλ' αυτά, η ροή της χρηματοδότησής τους είναι προβληματική. Πολλές δημοτικές αρχές χρωστούν στη ΔΕΗ και σε προμηθευτές για τρόφιμα, υλικοτεχνική υποδομή, πετρέλαιο κ.λπ. Οι εργαζόμενοι στους περισσότερους σταθμούς, όπως και στα ΚΔΑΠ (και τα ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, για παιδιά με ειδικές ανάγκες) είναι απλήρωτοι από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ άλλοι έχουν εισπράξει μόνο έναντι.
Χωρίς προσωπικό
«Από τους 15 σταθμούς που υπάρχουν στην Κρήτη, μόνο 10 έχουν σταθερή μισθοδοσία. Στους 10 δεν έχουν πάρει τίποτα και οι 4 από αυτούς είναι σε επίσχεση εργασίας», αναφέρει ενδεικτικά η Ελένη Μανουσάκη, πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων σε παιδικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς ΟΤΑ Κρήτης. «Η κατάσταση είναι ίδια σε όλη την περιφέρεια, εκτός ίσως από τα Δωδεκάνησα».
Στο μεταξύ, αρκετοί εργαζομένοι αναγκάζονται να αποχωρήσουν και δεν αντικαθίστανται από άλλους.
Αποδεκατισμένες λειτουργούν και οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, μια δομή που απευθύνεται σε εξαθλιωμένες οικογένειες. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν φύγει μετά τη μονιμοποίησή τους σε άλλες υπηρεσίες ή για άλλους λόγους και δεν αντικαθίστανται.
Οι δομές που έχουν διασωθεί σχεδόν στο σύνολό τους είναι οι περίπου 200 της Βοήθειας στο Σπίτι για ηλικιωμένους και τα 73 Κέντρα Πρόληψης για χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Στην επαρχία, αυτές οι δομές συχνά καλύπτουν κι άλλες ανάγκες. Οι ψυχολόγοι των Κέντρων Πρόληψης, για παράδειγμα, προσφέρουν συμβουλευτική στήριξη για κάθε είδους πρόβλημα, ελλείψει δομών ψυχικής υγείας στην περιφέρεια.
Επειτα από μήνες αναμονής, οι εργαζόμενοι πληρώθηκαν πρόσφατα. Αγωνιούν, όμως, για το μέλλον των υπηρεσιών στο πλαίσιο του «Καλλικράτη». Οπως αναφέρουν ο Γιάννης Αθανασίου, πρόεδρος των εργαζομένων στο Βοήθεια στο Σπίτι και ο Αλέξανδρος Σταθακιός, αντιπρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης, δεν έχουν λάβει γραπτές δεσμεύσεις για το μέλλον των δομών. Μέχρι σήμερα, αυτές εξαρτώνται από προγραμματικές συμβάσεις που υπογράφουν οι κοινωφελείς επιχειρήσεις των δήμων με τον Οργανισμό Εργατικής Εστίας ή τον ΟΚΑΝΑ.
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο λειτουργίας τους, αυτές οι δομές θα περάσουν από τον Σεπτέμβριο στην αρμοδιότητα της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), αντί του Οργανισμού Εργατικής Εστίας, που αδυνατούσε να διαχειριστεί και να ελέγξει τη λειτουργία τους τα προηγούμενα χρόνια. Από πολλές πλευρές, αυτό κρίνεται ως μια θετική εξέλιξη, μακροπρόθεσμα. Θετική εξέλιξη είναι και η αύξηση της χρηματοδότησης που θα δίνεται ανά άτομο στις δομές αυτές από τον επόμενο Σεπτέμβριο, που φτάνει και το 20%. «Εξακολουθεί όμως η εξαίρεση των δημόσιων υπαλλήλων και των μακροχρόνια ανέργων από τις συγκεκριμένες προνομιακές δομές» αναφέρει η Χριστίνα Κόκοτα, πρόεδρος του ΚΔΑΠ Δάφνης και συνδικαλίστρια. «Κι αυτό είναι πολύ άδικο, ειδικά αφού οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι πλήττονται από σκληρά μέτρα».
Αναρτήσεις
.jpg)
